Cây hoa đậu lupin

Cây hoa đậu lupin là gì ? Cách trồng cây hoa đậu lupin như thế nào ? Được trồng chủ yếu ở đâu ? Cho mục đích gì ? Cùng TSB tham khảo bài viết sau đây

1. Hoa đậu lupin là gì ?

Cây hoa đậu lupin nổi bật với màu sắc rực rỡ, dễ nhân giống, lai tạo và nuôi trồng cho nhiều mục đích.

Hoa đậu lupin mọc thành cụm với các màu tím, vàng, trắng… (tùy giống), đánh dấu giai đoạn cây bước vào thụ phấn và tạo quả. Loài hoa này vừa được trồng kiểng, vừa dùng để cải tạo đất, đồng thời canh tác quy mô lớn nhằm thu hạt phục vụ thực phẩm và thức ăn chăn nuôi.

Tại Việt Nam, lupin chưa phổ biến; trong khi tại Úc, đây là cây trồng chủ lực, đứng số 1 thế giới về xuất khẩu và mang lại giá trị kinh tế cao. Phần lớn sản lượng lupin ở Úc được sử dụng làm thức ăn cho gia súc lấy sữa và thịt.

Được đưa vào trồng thương mại từ giữa thế kỷ 20, lupin thích nghi tốt với đất nghèo dinh dưỡng, khí hậu khô hạn ở Tây Úc nhờ khả năng chịu hạn và cố định đạm tự nhiên qua nốt sần rễ.

Chu kỳ sinh trưởng của cây kéo dài khoảng 90–120 ngày, từ gieo trồng, nảy mầm, phát triển thân lá, ra hoa, kết quả đến khi thu hoạch.

Cây hoa đậu lupin

2. Cách trồng cây hoa lupin ?

2.1 Lựa chọn giống

Lupin có nhiều kích thước, hình dáng, và màu sắc . Đi kèm với giá trị dinh dưỡng và hàm lượng hợp chất trong đậu khác nhau. Nhưng không phải tất cả trong số đó đều có thể phù hợp sử dụng cho mục đích chế biến thực phẩm hoặc làm thức ăn chăn nuôi. Việc lựa chọn giống đậu lupin phù hợp với mục đích sử dụng và nhu cầu thị trường là hoàn toàn cần thiết.

Lupin với gần 300 loài nhưng chỉ một số loài được nhân rộng và trồng phổ biến tại Úc phục vụ cho mục đích thương mại được sử dụng nội địa và xuất khẩu.

Giống phổ biến tại Úc có thể kể đến Lupinus angustifolius (hay còn gọi là lupin lá hẹp, lupin ngọt Úc) thích hợp cho các vùng khí hậu khô hạn, đất cát, đất nghèo dinh dưỡng. Lupinus albus (hay còn gọi là lupin trắng) chịu đất có độ pH trung tính và giàu dinh dưỡng hơn.

Cần lựa chọn giống cây trồng kháng bệnh, chịu hạn, phù hợp với loại đất và điều kiện khí hậu trong khu vực.

2.2 Chuẩn bị môi trường đất trồng

Cây Lupin thích hợp với loại đất cát hoặc đất thoát nước tốt có độ pH từ 4.5 đến 7. Tránh đất có hàm lượng canxi hoặc nhôm cao, vì điều này có thể gây ức chế sự phát triển của cây.

2.3 Gieo hạt

Đậu lupin là loài cây vụ đông được gieo vào giữa mùa thu và thu hoạch vào cuối xuân.

Tùy vào khu vực mà có thể gieo vào giữa thu hoặc đầu đông để cây phát triển trước khi gặp nhiệt độ quá cao. Thường là gieo hạt từ độ sâu 2-5cm tùy thuộc vào độ ẩm của đất. Xử lý hạt trước khi gieo: ngâm hạt với dung dịch chứa vi khuẩn cố định đạm Rhizobium để tăng khả năng cố định đạm trong đất.

2.4 Tưới tiêu

Để hạt giống lupin phát triển cần phải được hấp thụ độ ẩm khoảng 13% nên điều chỉnh lượng nước tưới tiêu cho phù hợp. Hạt đậu lupin có độ ẩm thấp, điều này có nghĩa là hạt không cần quá nhiều nước và có khả năng hút nước từ đất khô. Do đó, hạt vẫn có thể nảy mầm trong đất tương đối khô. Đặc biệt, đậu lupin không giống như các loại ngũ cốc khác như yến mạch, đậu lupin một khi đã nảy mầm sẽ không dừng lại kể cả khi chúng bị thiếu độ ẩm.

2.5 Theo dõi độ ẩm

Độ ẩm rất quan trọng đối với sự phát triển của cây lupin vì ảnh hưởng đến thời gian cây đậu lupin nảy mầm. Độ ẩm đất là yếu tố quyết định nên sự nảy mầm của cây, đặc biệt chú ý và có kế hoạch tưới tiêu phù hợp trong giai đoạn này. Dù là loài cây trồng có thể phát triển tốt trong điều kiện khô hạn, nhưng đặc biệt thời điểm nảy mầm cây con cần độ ẩm nhiều hơn là trong giai đoạn phát triển. Đất cứng và khô cằn gây cản trở sự vươn lên khỏi mặt đất của hạ mầm.

Nhưng nếu quá nhiều nước cũng có thể gây ức chế sự nảy mầm của hạt do đất có thể sẽ bị ngập úng, oxy trong đất không thể cung cấp đến rễ hạn chế quá trình hô hấp lấy không khí ở cây.

Thiết lập độ ẩm ở mức 50% công suất đồng ruộng mang lại sự phát triển rễ chính ở mức tốt nhất. Lupin sẽ không nảy mầm trong môi trường đất bị úng, khả năng sống sót của hạt của hạt có thể giảm xuống bằng 0 chỉ sau 4 ngày. Đất ngập nước cũng hạn chế nghiêm trọng sự phát triển của hệ thống rễ chính và rễ phụ.

2.6 Theo dõi nhiệt độ

Khả năng nảy mầm còn phụ thuộc vào nhiệt độ, mức nhiệt độ tối ưu nhất cho sự nảy mầm của hạt đậu là 20 độ C. Tốc độ nảy mầm còn phụ thuộc vào nhiệt độ trung bình được đo hằng ngày. Ở 20°C, quá trình nảy mầm mất từ 24 đến 36 giờ (1 đến 1,5 ngày). Quá trình nảy mầm không có khả năng xảy ra ở nhiệt độ lớn hơn 33°C.

2.7 Theo dõi quá trình phát triển

Quản lý cây trồng hiệu quả bằng thang đo để xác định đúng giai đoạn tăng trưởng của cây để lên kế hoạch bón phân bổ sung chất dinh dưỡng cho cây hợp lý. Có sáu giai đoạn: nảy mầm, mọc lá, kéo dài thân, ra hoa, chín quả và chín hạt.

2.8 Bón phân

Quá trình bón phân sẽ diễn ra khi cây đậu lupin đã trưởng thành, đặc biệt trong giai đoạn hình thành quả cần nhiều chất dinh dưỡng cần thiết để nuôi cây và đảm bảo được năng suất như kali và phốt pho.

Kali và Phốt pho là hợp chất đặc biệt quan trọng cho sự phát triển của cây trồng, là nền tảng cho nhiều quá trình hình thành và phát triển ở cây, tác động trực tiếp đến năng suất, chất lượng và sức khỏe cây trồng. Hàm lượng kali hấp thụ đỉnh điểm trong ngũ cốc đạt hơn 250kg/ha vào cuối thời kỳ ra hoa.

Phốt pho giữ vai trò tích lũy và chuyển đổi năng lượng từ mặt trời thành các hợp chất thực vật hữu ích nuôi dưỡng cây trồng. Đóng vai trò chặt chẽ trong quá trình trao đổi chất của tế bào. Đất thường có hàm lượng P có lợi tương đối thấp cho nên việc bổ sung thêm để kích thích sinh sản và đảm bảo duy trì mức năng suất ổn định và bền vững là hoàn toàn cần thiết trong giai đoạn hình thành quả.

3. Giai đoạn ra hoa & hình thành quả

Cây hoa lupin ra hoa từ 10 – 14 ngày sau khi hạt nảy mầm. Hoa lupin mọc thành cụm ở cuối mỗi nhánh. Cây lupin nở hoa trong 4 – 8 tuần, nhưng mỗi cành hoa riêng lẻ chỉ nở được trong 10 – 14 ngày. Tình trạng thụ phấn chéo ít xảy ra hơn đối với lupin lá hẹp, đa phần loài này tự thụ phấn. Lupin Albus cũng tự thụ phấn nhưng tỷ lệ thụ phấn chéo cao hơn.

3.1 Sau giai đoạn thụ phấn thành công là sự phát triển của quả và hạt

Sau giai đoạn ra hoa cần từ 10 – 14 ngày để cây hình thành quả non. Nhiệt độ lý tưởng là từ 18 – 25 độ C. Giai đoạn này cần lượng kali và phốt-pho cao nhằm hỗ trợ sự phát triển của quả. Sau khi quả non hình thành, cây tiếp tục phát triển quả và hạt bên trong, quá trình này kéo dài thêm 4–6 tuần trước khi quả đạt độ chín để thu hoạch.

Mỗi quả chứa từ 2-7 hạt, vỏ quả của đậu lupin lá hẹp mỏng và khô nhanh hơn vỏ đậu lupin albus, điều này hỗ trợ cho quy trình thu hoạch tách vỏ lấy hạt diễn ra thuận lợi hơn. Ở đậu lupin, phần bên ngoài của vỏ quả chiếm tỷ lệ lớn hơn tổng trọng lượng quả khi trưởng thành so với các loại đậu khác như đậu nành.

Hàm lượng protein cao trong hạt đậu lupin cực kỳ được ưa chuộng trong khẩu phần ăn cho động vật. Đậu lupin lá hẹp đặc biệt thích hợp làm thức ăn cho động vật nhai lại, động vật dạ dày đơn như lợn và ngựa, hay thức ăn thủy sản. Đậu Lupin Albus thích hợp hơn với động vật nhai lại so với động vật dạ dày đơn vì hàm lượng mangan trong hạt cao, hạn chế sự phát triển, hấp thụ và chuyển đổi năng lượng ở động vật dạ dày đơn.

Đối với hạt lupin mọc bụi chứa hàm lượng ancaloit quinolizidine cao nên chúng không phù hợp với thức ăn chăn nuôi. Thành phần ancaloit trong hạt đậu lupin là một phần của cơ chế phòng vệ tự nhiên chống lại côn trùng và các loài ăn cỏ khác. Tuy nhiên, ancaloit tạo ra vị đắng và cực độc. Hầu hết các giống lupin trồng thương mại đều đã được lai tạo để loại bỏ thành phần ancaloit trong hạt. Lupin lá hẹp không có hạt đắng, hạt từ các giống lupin albus cũ vẫn còn khoảng 3% ancaloit quinolizidine.

Bảng so sánh các giá trị dinh dưỡng cơ bản của đậu lupin lá hẹp và đậu lupin albus

Hình ảnh hoa đậu lupin albus và lupin lá hẹp

4. Từng giai đoạn phát triển của cây hoa đậu lupin

Giai đoạn nảy mầm (7–14 ngày)
Giai đoạn mọc lá mầm (2–3 tuần sau nảy mầm)
Giai đoạn phát triển thân lá (4–6 tuần sau nảy mầm)
Giai đoạn phân cành và hình thành nụ hoa (8–10 tuần sau nảy mầm)
Giai đoạn ra hoa (10–14 tuần sau nảy mầm)
Giai đoạn tạo quả và hạt (14–20 tuần sau nảy mầm)
Giai đoạn chín và thu hoạch (20–24 tuần sau nảy mầm)

Tổng thời gian sinh trường: Tùy thuộc vào giống có thể từ 20–24 tuần (khoảng 5–6 tháng).

Cây hoa đậu lupin sẽ được phát triển tốt nhất, cho ra những cụm hoa rực rỡ và hạt đạt chất lượng dinh dưỡng cao khi có một chiến lược trồng trọt phù hợp đáp ứng đủ các yếu tố về nhiệt độ, môi trường đất và độ ẩm cung cấp một lượng oxy cần thiết cho cây hô hấp khỏe mạnh.

5. Mua đậu lupin ở đâu ?

Một phần vì màu sắc bắt mắt của những cụm hoa lupin, mà ngoài mục đích thương mại lấy hạt thì đậu lupin còn được nuôi trồng nhằm mục đích phát triển du lịch. Trồng kiểng sẽ không đòi hỏi quá nhiều kỹ thuật như trồng thương mại. Hiện nay Việt Nam đã có một phim trường tại Hà Nội đầu tư trồng hoa đậu lupin với diện tích khoảng 5000m2 nhằm mục đích phục vụ cho du khách chụp ảnh và check in tại vườn hoa đậu lupin ‘độc lạ’ đủ sắc màu.

Trồng đậu lupin cho mục đích thương mại lấy hạt đòi hỏi kỹ thuật cao hơn và hàm lượng dinh dưỡng trong hạt đặc biệt quan tâm. Hàm lượng dinh dưỡng ảnh hưởng lớn từ điều kiện nhiệt độ và độ ẩm tại nơi trồng. Vì một số yếu tố về điều kiện thời tiết mà cây đậu lupin được trồng cho mục đích thương mại lấy hạt dùng trong thức ăn chăn nuôi vẫn chưa được phát triển tại Việt Nam. Phần lớn đậu lupin sử dụng tại Việt Nam là loại lupin lá hẹp hay còn gọi là lupin ngọt được nhập khẩu từ Úc.

Các mô hình chăn nuôi bò sữa tại Úc hay bò thịt tại Hàn Quốc sử dụng đậu lupin ngọt Úc vào chế độ ăn nhằm cung cấp hàm lượng protein cao với hàm lượng ancaloit thấp nhằm mang lại giá trị dinh dưỡng vượt trội cho các sản phẩm cuối cùng.

Tìm mua đậu lupin chất lượng cao đảm bảo đủ hàm lượng dinh dưỡng cần thiết vào quy trình chăn nuôi gia súc của bạn. Liên hệ với TSB, đơn vị cung cấp đậu lupin nhập khẩu Úc dẫn đầu và uy tín nhất thị trường hiện nay.