Quy trình trồng và thu hoạch cây đậu tằm tại Úc

1. Giới thiệu về cây đậu tằm

Cây đậu tằm (tên khoa học là Vicia faba) là một loại cây thân thảo có thể cao tới 2m khi trưởng thành, đối với giống cây trồng ở Úc thường cao dưới 1.5m.

Cây đậu tằm là loại cây trồng luân canh giúp tái tạo giá trị đất trồng đồng thời vẫn cho năng suất và lợi nhuận cao hơn so với các loại cây trồng họ đậu khác. Cây đậu tằm có lá kép, bộ rễ đâm sâu xuống đất 30cm có khả năng cố định đạm thông qua hệ thống ở rễ, cung cấp tới 40% giá trị nitơ sau mỗi vụ mùa. Giảm thiểu hẳn các bệnh do đất (thối gốc) và sâu bệnh (như tuyến trùng gây hại rễ) từ vụ mùa lúa mì gây nên. Chất lượng đất trồng được cải thiện một cách tự nhiên giảm hẳn nhu cầu sử dụng phân bón hóa học ảnh hưởng xấu đến môi trường đất và cây trồng.

2. Cây đậu tằm phát triển như thế nào ?

Hình ảnh cây đậu tằm ra hoa

Như các loại cây họ đậu khác, cây đậu tằm cho ra hoa và chỉ khoảng 15% trong số đó tạo thành quả. Hoa sẽ được mọc thành cụm (gọi là cụm hoa) gồm từ 3 đến 8 bông trên 1 cụm (tùy thuộc vào giống) tại góc giữa lá và thân (nách lá) ở mỗi đốt. Các cụm hoa được hình thành lần lượt dọc theo thân cây khi mỗi đốt mới được tạo ra trong từ 6 đến 10 tuần, với tổng cộng khoảng 15 đốt hoa.

Cây đậu tằm có thể xảy ra trường hợp thụ phấn chéo bởi ong mật. Vì ong mật trong quá trình tìm kiếm mật hoa chúng mang theo phấn hoa từ các loài hoa khác nên rất dễ dẫn đến quá trình thụ phấn chéo ở một số cây đậu tằm với tỷ lệ khoảng 25 – 30%.

Quá trình ra hoa sẽ kết thúc khi nhiệt độ ban ngày đạt gần 30 độ C, sau đó cây sẽ tiếp tục phát triển thêm vài đốt lá mới.

Quả đậu sẽ được hình thành sau quá trình thụ phấn thành công ở cây đậu tằm và trong một vụ mùa phát triển với điều kiện tốt quả sẽ dài khoảng 20 – 30cm. Trong mỗi quả sẽ có từ 2 – 4 hạt. Khi quả chín hẳn sẽ khô lại và chuyển dần sang màu đen sau đó đến thân và lá cũng chuyển dần sang màu tương tự.

Hạt đậu tằm có kích thước khác nhau do giống và điều kiện canh tác. Loại hạt đậu tằm có kích thước lớn nhất, hạt dẹp được gọi là đậu broad bean là loại có giá trị dinh dưỡng cao và được sử dụng phổ biến trong thực phẩm. Vẫn có các loại đậu tằm kích thước trung bình đến nhỏ có hình dáng giống như hạt đậu Hà Lan. Tại Úc hạt đậu tằm có kích thước trung bình được trồng chủ yếu, còn loại hạt có kích thước nhỏ phổ biến hơn ở Châu Âu.

Tùy thuộc vào từng loại và giống, ngày gieo hạt và độ ẩm theo mùa, cây đậu tằm cần thời gian sinh trưởng từ 110 đến 130 ngày.

3. Hạt đậu tằm sau khi thu hoạch được dùng cho mục đích gì ?

Đậu tằm khô sau khi thu hoạch với nhiều công dụng đặc biệt và được sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau như làm thực phẩm hay làm thức ăn chăn nuôi.

Đối với giống đậu tằm có hạt lớn, giá trị dinh dưỡng cao sẽ được sử dụng làm thực phẩm cho người. Đậu tằm được chế biến làm các món ăn nhẹ, tách vỏ đóng hộp, rang muối,…Ở Trung Quốc đậu tằm được sử dụng trong sản xuất các sản phẩm tinh bột ép đùn như làm bún khô và nước sốt.

Các hạt có kích thước trung bình hay nhỏ hơn có thể được dùng vào quy trình bổ sung đạm và năng lượng cho gia súc, gia cầm, kể cả thủy hải sản mang lại hiệu suất vượt trội và hiệu quả kinh tế cao.

4. Cây đậu tằm được trồng chủ yếu ở đâu ?

Cây đậu tằm thường được gieo trồng vào vụ Đông – Xuân, ở Úc thường là sau vụ lúa mì. Cây đậu tằm được trồng chủ yếu ở các khu vực có khí hậu ôn đới như:

Nam Úc: khu vực trồng đậu tằm lớn nhất tại Úc do điều kiện đất đai màu mỡ và khí hậu ôn hòa phù hợp cho cây đậu tằm phát triển
Tây Úc: trồng đậu tằm phục vụ cho mục đích canh tác và cải tạo đất sau vụ mùa lúa mì
Victoria: có truyền thống trồng cây họ đậu lâu đời, với sản lượng ổn định qua các năm.
New South Wales: cũng là một vùng nhỏ trồng đậu tằm tại Úc và có diện tích canh tác nhỏ nhất hiện nay ở Úc.

5. Những lưu ý khi trồng cây đậu tằm

Loại đất tốt nhất để trồng đậu tằm là đất sâu, trung tính đến kiềm, có cấu trúc tốt và hàm lượng sét cao.

Các loại đất không phù hợp như: đất cạn, đất chua (pH dưới 5,2, đo bằng CaCl₂) hoặc đất rất nhẹ và cát.

Nếu dự định trồng đậu tằm trên đất có độ pH thấp, cần kiểm tra mức độ nhôm (Al) và mangan (Mn), vì chúng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của cây.
Với đất có độ pH dưới 5,2, nên xem xét bón vôi để cải thiện.
Ngoài ra, cần tránh các loại đất bị chua ở độ sâu (pH dưới 5,2 ở độ sâu 20-30 cm).
Cần kiểm tra độ kiềm trao đổi của đất (ESP – Exchangeable Sodium Percentage) và tránh những loại đất có tỷ lệ natri trao đổi cao.

Cây đậu tằm có khả năng chịu điều kiện đất ẩm tốt hơn so với các loại cây họ đậu khác và phát triển rất tốt dưới hình thức tưới luống. Thông thường, các luống đất khô sẽ được tưới nước trước khi gieo hạt, hoặc các vụ gieo hạt trên đất khô sẽ được tưới sau đó để kích thích hạt nảy mầm. Việc tưới tiêu có chiến lược trong giai đoạn ra hoa và phát triển quả là rất cần thiết để duy trì tốc độ sinh trưởng cao và tối đa hóa sự phát triển của quả.

Phần ruộng đất trồng đậu tằm có thể được chuẩn bị bằng phương pháp cày bừa truyền thống. Tuy nhiên, phương pháp không cày xới (no-till) hoặc gieo trực tiếp (direct-drill) được ưu tiên và khuyến nghị tại bang NSW.

Đối với các loại đất thuộc khu vực phía Nam và trung tâm NSW cần phải được cày bừa trước khi gieo hạt để loại bỏ các tầng đất cứng (hardpans) cản trở sự phát triển tối ưu nhất của bộ rễ.

6. Quy trình thu hoạch và đóng bao đậu tằm

Tại Úc, đậu tằm được thu hoạch bằng máy gặt chuyên dụng (còn được gọi là máy gặt đập liên hợp) vì diện tích trồng trọt lớn với quy mô sản lượng cao. Máy gặt đậu đập liên hợp của Úc được chế tạo với công nghệ cao nhằm tối ưu hóa quy trình thu hoạch, tiết kiệm thời gian và công sức.

Máy sử dụng lưỡi cắt xoay chuyên dụng, cắt sát mặt đất đảm bảo thu gom toàn bộ phần thân và hạt. Sau khi cắt, cây đậu sẽ được đưa vào băng tải thông qua một bộ quay hoặc trục cuốn giúp gom toàn bộ cây vào khoang máy.

Đậu được chuyển vào một buồng đập, nơi các trống quay hoặc cánh đập sẽ tách hạt ra khỏi quả, hạt rơi qua lưới sàng, thân cây và vỏ được giữ lại để xử lý tiếp.

Hệ thống quạt gió loại bỏ một phần tạp chất nhẹ như bụi, vỏ hoặc lá cây. Sau khi được thổi bụi thì hạt được chuyển vào thùng chứa tích hợp trong máy. Khi thùng chứa đầy, ống xả đưa hạt ra ngoài để nạp vào xe tải hoặc kho lưu trữ.

Đậu tằm sau khi thu hoạch được xử lý sơ bộ bằng sàng rung hoặc quạt thổi trước khi đưa vào khu vực chứa (thùng silo). Toàn bộ quy trình này đều được công nghệ hóa và sử dụng hoàn toàn bằng máy chuyên dụng để xử lý tạp chất nên có thể xử lý lên đến 80% – 90% tạp chất. Sản phẩm đến tay khách hàng có thể sót lại một vài cành lá nhỏ, hạt không đủ tiêu chuẩn nhưng không đáng kể chỉ ở mức dưới 20%. Vì trước khi xuất khẩu hạt cần phải đạt đủ tiêu chuẩn xuất khẩu của bộ Nông nghiệp Úc.

7. Giá trị mang lại từ việc trồng cây đậu tằm ?

Cây đậu tằm là một loại cây luân canh giúp tái tạo giá trị đất trồng cực kỳ bền vững được áp dụng tại Úc và một số quốc gia tại Châu Âu. Ngoài mục đích luân canh đậu tằm vẫn đáp ứng được khả năng cho năng suất cao và mang lại giá trị kinh tế vượt trội so với các loại cây trồng họ đậu khác.

Vì giá trị dinh dưỡng của loại cây này mang lại, tạo ra nhiều sản phẩm thương mại được sử dụng phổ biến tại nhiều quốc gia, đậu tằm trở thành loại cây trồng chủ lực của Úc, mang về giá trị kim ngạch xuất khẩu cao cho quốc gia này.

Thông qua việc trồng cây đậu tằm vào vụ Đông – Xuân, mà năng suất và chất lượng của các loại ngũ cốc và sợi bông trồng vào vụ tiếp theo tăng cao hơn. Do quá trình cố định đạm trong hệ thống rễ của đậu răng ngựa giúp bổ sung nitơ hữu cơ cho đất, giảm nhu cầu phân bón hóa học gây ảnh hưởng xấu đến môi trường đất.

Nông dân tại Úc cho rằng việc trồng cây đậu tằm đã cải thiện rất nhiều môi trường đất trồng một cách tự nhiên hạn chế được tình trạng xói mòn và sâu bệnh.

8. Đậu tằm mua ở đâu ?

Đậu tằm mang lại nhiều lợi ích không chỉ cho ngành nông nghiệp Úc mà còn cả cho ngành chăn nuôi của nhiều quốc gia trên thế giới. Trong đó có Việt Nam nhập khẩu đậu tằm chủ yếu phục vụ cho mục đích chăn nuôi cá chép giòn. Mô hình này đang mang lại giá trị kinh tế cao và bền vững cho người chăn nuôi tại một số tỉnh miền Bắc và miền Tây Việt Nam.

Liên hệ TSB để có nguồn đậu tằm uy tín, chất lượng nhập khẩu Úc.